Het gaat er niet om wat iets kost, maar om wat iets waard is: een oude wijsheid achter de filosofie van een innovatieve fabrikant van herbruikbaar plaatmateriaal. In samenwerking met Electrolux breekt Triboo een nieuwe toekomst open voor de keukenwereld.

Driehonderdduizend keukens, dat is wat we elk jaar grofweg verkopen. Zo'n anderhalf miljoen kastjes zitten daarin. Mooie getallen, daar kun je als fabrikant of verkoper trots op zijn. Maar denk even verder. Na een hopelijk lang en gelukkig bestaan worden al die kastjes ooit een keer afval. Een enorme berg houtvezels en kunststof, bij elkaar gehouden door giftige binders en lijmstoffen. Die berg, dat is óók je product als keukenverkoper. En daar zul je iets mee moeten. Het is niet de manier waarop we gewend zijn over keukens te denken, maar dat gaat wel veranderen. Tijdens de Dutch Design Week 2019 in Eindhoven werd de eerste productiekeuken van het merk NeverEnding Kitchen gelanceerd door Triboo, een jong Nederlands bedrijf. Afgelopen zomer sloot het een samenwerkingsovereenkomst met Electrolux, de producent van de apparatuur merken AEG en Zanussi. Een perfecte match tussen meubelen en apparaten van wereldniveau was geboren. “Van oorsprong zijn we een kantoorinrichter”, zegt Triboo-directeur Marc van der Heijden. “Waar wij op innoveren, is materiaal-bindtechniek en modulaire constructies. Dat doen we op veel manieren, met verschillende partners of helemaal zelf. Wij kregen veel vragen over circulaire keukens en vonden geen antwoorden in de huidige keukenmarkt. Vanaf dat moment zijn we het zelf gaan oppakken, met wat wij hebben geleerd met onze bureaus en kasten om de verandering naar circulaire keukens in beweging te brengen. De opgave is enorm. Daarvoor moet je iemand met een hart in je bedrijf hebben, de juiste mindset en bereidheid om het iets anders te doen. Die klik was er vanaf het eerste moment met Electrolux.”

TROTS Mario Spaans, key account manager projecten bij de apparatuur fabrikant, kan dat alleen maar bevestigen. “Wij zijn al twaalf keer op rij uitgeroepen tot de duurzaamste producent in onze industrie, iets om heel erg trots op te zijn. We zijn druk bezig met circulariteit en duurzaamheid, en met dat laatste zijn we al heel ver. Met minder gebruik van plastic bijvoorbeeld, zelfvoorzienendheid met energie, transport via spoor in plaats van zeecontainers. En dat allemaal niet alleen omdat daar veel vraag naar is, maar ook om wat terug te doen voor de maatschappij, verantwoordelijkheid. Dat hoort er gewoon bij.” Meubelconstructiepanelen worden wereldwijd in de miljarden geproduceerd en ook in de miljarden verbrand. Om daar verandering in te brengen, moet je volgens Van der Heijden geen groot bedrijf zijn, maar los staan van de bestaande belangen. “Als je net miljoenen hebt geïnvesteerd om de productiecapaciteit van spaanplaat met formaldehyde te vergroten, dan ga je niet even compleet het tegenovergestelde doen. Van de industrie moet je dus niet dit soort innovaties verwachten.”

GOUD Het grote probleem bij hergebruik: in al dat plaatmateriaal zitten giftige stoffen die je er niet makkelijk uit haalt. Triboo richt zich op het maken van platen waar geen giftig spul in zit. “Zodat mensen het terug kunnen geven en wij het kunnen herproduceren tot exact hetzelfde materiaal. Dat betekent ook dat de waarde behouden blijft. Je praat dan bij een oude keuken niet meer over restwaarde maar over grondstofwaarde, net als met goud. Dat gooi je ook niet weg, dat wordt zelfs gestolen, net als lood van daken en koper langs het spoor.” Lachend: “In de toekomst zal je zien dat ze je oude keuken komen stelen om 'm bij ons in te leveren!” Waar het om gaat is niet alleen aan kosten te denken, maar ook en vooral aan waarde. “Wij zijn altijd gewend om zaken te doen en daar een beetje geld aan over te houden. Alleen de afvalkosten, die betaalt de maatschappij voor ons en dat zie je niet. De focus is al heel gauw: wat kost dat keukentje, of wat kost die magnetron. Maar wat het de maatschappij kost om al dat afval te verwerken, dat is onzichtbaar. Terwijl dat afval gewoon waarde heeft.” Wat is het nou concreet, die NeverEnding Kitchen? Op de website van Triboo zijn drie basismodellen te zien waarop ruim gevarieerd kan worden. Een ervan is speciaal in de markt gezet voor woningcorporaties: modulair, makkelijk te monteren, te demonteren en aan te passen. Voor kantoren is er een pantry en voor ontwikkelaars een projectkeuken. Wat ze allemaal gemeen hebben is dat ze in Nederland worden gemaakt, dat er geen giftige stoffen in zitten, dat ze simpel uit elkaar gehaald kunnen worden om het materiaal te hergebruiken. En dat de levensduur kan worden verlengd: doordat onderdelen opnieuw te maken zijn, blijft er altijd passend materiaal beschikbaar om een keuken te renoveren of uit te breiden. Dat uit zich bijvoorbeeld in de ‘plug&play’-achterwand: aansluitingen voor water, afvoer en stroom zitten gestandaardiseerd bij elkaar, zodat er geen gezaag of gebreek nodig is als het gootsteenkastje moet worden vervangen. NeverEnding Kitchens zijn inmiddels in gebruik bij bedrijven zoals Randstad, Monsterboard en SNS Bank. Prototypes van het corporatie-model staan bij Ymere en Eigen Haard in en rond Amsterdam. De allereerste, die destijds op Dutch Design stond, was gemaakt van gebruikt verpakkingsmateriaal: óók een belangrijk onderdeel van de afvalstroom – zoals iedereen weet die wel eens een keuken heeft geleverd of geïnstalleerd. “Ook bij ons zijn we daarmee bezig”, zegt Mario Spaans. “Verpakkingen zijn een substantieel deel van wat er in ons bedrijf omgaat. We hebben bij Electrolux zelfs een aparte Europese stuurgroep die zich daarmee bezighoudt. Hoe je minder verpakking kunt gebruiken, met minder plastics, en met statiegeld. Daar is ook vraag naar bij opdrachtgevers, met name in de projectenmarkt. Als je in honderdzestig nieuwe woningen keukenapparaten installeert, betekent alleen dat al een onvoorstelbare hoeveelheid afval die je kunt verminderen.”

GRONDSTOF Waar het uiteindelijk allemaal om draait, is het veranderen van kosten in waarde. Marc van der Heijden: “Wij zijn continu aan het zoeken hoe we ervoor kunnen zorgen dat de materialen waar je een keuken van maakt, nooit meer afval kunnen worden. Afval is eigenlijk gewoon een verdwaalde grondstof zonder eigenaar die de verantwoordelijkheid neemt. Daar zit ook het belang van de samenwerking met Electrolux. Het gaat erom dat die grondstofwaarde weer voor een stukje bij die klant terug kan komen. De waarde van cellulose als grondstof is niet zo heel groot, maar al het metaal dat zij in hun apparatuur stoppen is heel waardevol en dat blijft het ook. Ik heb al tegen Mario gezegd dat Electrolux eigenlijk de bank van de toekomst is!”

neverendingkitchen.nl

Circulair

Een circulair businessmodel heeft meer om het lijf dan afval hergebruiken. Centraal staat dat bedrijven als Triboo niet zomaar spullen maken en verkopen, maar eigenaar blijven van de grondstof. De koper/ gebruiker van de producten wordt ‘caretaker’: die verzorgt dus het product tot het aan het einde van zijn levenscyclus is gekomen. Dan neemt de producent het weer terug om er nieuwe dingen van te maken. De gezamenlijke gebruikers worden in deze visie ook wel een ‘grondstoffenbank’ genoemd: daar wordt immers de waarde van het materiaal tijdelijk ondergebracht. De productie betekent ook meer dan alleen grondstof kopen en verwerken. In het hele proces van ontwerp, fabricage en onderhoud moet de producent er voortdurend rekening mee houden dat de grondstoffen bruikbaar blijven. Bij het ontwerp is het belangrijk dat een product makkelijk uit elkaar te halen is. Bij de fabricage gaat het – zoals in het voorbeeld van de circulaire keuken – om de juiste keuze voor materialen: zonder giftige toevoegingen en goed scheidbaar. Dat leidt tot scherpe keuzes en innovatie productiemethoden, zoals het gebruik van natuurlijke vezels en onschadelijke binders. Maar ook tot het toepassen van geavanceerde technieken als 3D-printen, cnc-materiaalbewerking en thermoforming. Met dat alles wordt aan drie bedreigingen het hoofd geboden: milieuvervuiling, klimaatverandering, en uitputting van de grondstoffenvoorraad. Daarnaast biedt het de gebruiker ook nog eens voordeel, want een circulair product hoeft niet per se duurder te zijn. De grondstofwaarde komt immers weer terug, voor bedrijven zijn er subsidies die investeren voordeliger maken, en voor de particuliere klant is een circulaire keuken ook iets om trots te laten zien.